Een P-38 Lightning bij Venhorst

Door Jaap Woortman en Toon van de Wetering, Documentatie Groep Volkel

“Als je de gegevens maar lang genoeg martelt, zullen ze toegeven”. Ronald Coase

Inleiding
Zou de uitspraak van de in begin september 2013 overleden Britse econoom Ronald Coase van toepassing zijn op de crash van de P-38 bij Venhorst (N-Br)? Gemarteld hebben we de gegevens niet, het duurde wel lang voor ze ‘toegaven’. In het Bulletin 211 van nov./dec. 1998 vroeg ons toen kersverse lid Toon van de Wetering aandacht voor het volgende. “Op 26 september 1944 maakt een P-38 Lightning een noodlanding in Venhorst. Het toestel vloog globaal van Zuid naar Noord en komt neer in Elsendorp en schuift over de grenssloot Elsendorp – Venhorst naar de boerderij van de familie Althuizen. Zo gauw het toestel stil ligt, springt de piloot eruit en loopt hard weg. Doch een jeep met Engelsen, die in de buurt liggen vangen hem op. Enkele verdere gegevens; het toestel komt tussen de Groene Peelhoeve en de Middenpeelweg stil te liggen. Bij voorbaat hartelijk dank voor de medewerking.” Dit verzoek om hulp, werd in de Bulletins Airwar nr. 215, 244, 245 en 284 nog eens aangehaald, maar het leidde niet tot de identificatie van toestel en piloot. Dat was ook niet zo gek, want men was in Venhorst-Boekel al heel lang bezig met deze raadselachtige crash. Het was dus een echt probleem. Deze crash is wel vastgelegd in de voorbereiding van het Verliesregister van de Studiegroep Luchtoorlog 1939-1945 onder T4385. Maar heeft de publicatie in 2008 niet gehaald.

Gegevens van de crash.
De gegevens over deze crash zijn schaars. We hebben alleen een foto en mondelinge overlevering. Zoals dit verhaal over de verjaardag van Wim van de Wetering in maart 1982. Wim is de vader van Toon van de Wetering. Op deze verjaardag hebben Wim van de Wetering, Jan van Rooij en Toon van de Wetering het samen over de Tweede Wereldoorlog en wat er zo al gebeurd was in Venhorst en omgeving. Wim en Jan waren immers mensen die WO 2 hebben meegemaakt. Zo ook het vliegtuig met de dubbele staart! Dat lag bij Louis Althuizen voor de deur met de neus naar de Aardenbaan (huidige Middenpeelweg). Zij vertelden; hier hebben we wat gespeeld, want dit was spannend, een echt vliegtuig en dan ook nog bijna voor de deur. Jan van Rooij was in de cockpit gaan zitten en een oudere man van ongeveer 60 jaar (wie weet hij niet!) kwam ook in de cockpit hangen en die drukte op de afvuurknop, zodat de kogels weg vlogen. “Ik heb de schuld gekregen maar was het echt niet”, zei Jan van Rooij. Gelukkig werd er niemand gewond, maar de wapens werden wel onklaar gemaakt. Wanneer het opgeruimd is weten ze niet meer, maar het heeft er een hele poos gelegen en elke keer als je erbij kwam, zag je dat er weer stukken verdwenen waren. Dit wordt bevestigd door de oudere broers Toon en Fried (tweeling) van de Wetering, Fried was in die tijd knecht bij Marinus Egelmeers.

Laag vanuit richting Elsendorp
Over dit gebeuren, dat waarschijnlijk plaats vond vlak na de bevrijding van Venhorst, schrijft Piet Althuizen uit Sint Hubert, die toen in Venhorst woonde, het volgende: “In de namiddag was Louis Althuizen op het land ongeveer 200 meter voor het huis aardappelloof aan het opsteken, toen plot¬seling vanuit de richting Elsendorp een vliegtuig heel laag aankwam. Een eindje voor de sloot die de grens vormde tussen Elsendorp en Venhorst raakte hij de grond en schoof verder over de sloot het weiland in, het hekwerk meesleurend. Een van de twee propellers verloor hij in de sloot. Louis Althuizen dacht, die gaat midden door ons huis heen. Juist echter toen het vliegtuig ongeveer tegenover hem was, maakte het een slag van 90° en lag stil. De piloot sprong er uit en rende naar Louis Althuizen, gaf hem een hand en wilde verder vluchten. Schijnbaar wist hij niet dat hij in bevrijd gebied was. Het zou echter ook kunnen zijn, dat hij bang was voor een ex­plosie van het toestel. Louis Althuizen probeerde hem duidelijk te maken, dat zich in de richting van Huize Padua Engelsen bevonden. Deze waren echter vlak in de buurt omdat enkele soldaten bij een boer eieren kwamen halen.”[1]

Ook Janus Egelmeers was een ooggetuige. Hij verteld: “Wij waren net thuis van aardappel uitdoen, ik dacht om koffie te drinken, toen er een jeep met twee of drie Engelsen bij ons kwam aanrijden om eieren te halen, zij lagen toen al in Elsendorp. We hebben toen dat vliegtuig zien neerkomen. Het ging onder de telefoondraden door en kwam op de grond en schoof door, toen het vliegtuig stil lag sprong de piloot eruit. De piloot sprong over de prikkeldraad richting hei bij ons thuis, waar nog een strook hei lag. De Engelsen die bij ons waren zijn er met getrokken revolver naar toe gegaan, toen zagen ze dat het een Amerikaan was. Het was een grote man met spier wit haar en ~190 cm groot. De Engelsen hebben er een wacht bij gezet en die heeft er drie dagen bij gestaan. Die Engelsen die er op wacht stonden zeiden tegen ons dat we met romkruiken (melkbussen) moesten komen en we kregen toen die vliegtuig benzine.”

Het onderzoek
Dit waren de gegevens, waar we het mee moesten doen. Het onderzoek naar een mogelijke P-38 van de 8th USAAF leidde niet tot het gewenste resultaat. Zou het dan een toestel van de 9th USAAF geweest zijn? Het lampje ging branden op een dinsdagmiddag tijdens het “koffiegesprek” in de Traditiekamer op Volkel. Piet Peters uit Overloon was op bezoek. Hij wilde iets weten over de Britse luchtinzet tijdens de slag om Overloon en kwam ons 2nd TAF archief daarover raadplegen. ’s Middags tijdens de koffie, met een ‘punt’ van Piet, viel het kwartje. De 7th US Arm. Div.! Deze Amerikaanse pantserdivisie had in de eerste week van oktober van 1944 zijn neus gestoten in het noordelijke gedeelte van The Peel Marshes en was daarna ingezet bij Someren en Weert. De ‘After Action Reports’ van deze eenheid hadden we al eens door geneusd op zoek naar vliegveldjes en waren dus snel beschikbaar.

De operaties van de 9th USAAF in de periode na 25 september 1944 boven De Peel werden uitgevoerd door het IX Tactical Air Command (TAC) ter ondersteuning van de operaties van de 7th US Arm. Div., die toen nog deel uit maakte van First US Army. De P-38 Lightning vloog begin oktober 1944 in de IX TAC bij 367 FG, 370 FG en 474 FG.
Uit analyse van de ‘After Action Reports’ van de eenheden van de 7th US Arm. Div.bleek dat op de volgende dagen luchtsteun is ontvangen:
28-09-1944: The 28th of Sept. two enlisted men form the 9th Tactical Air Force were put on special duty with Div Arty for the coordination of high performance planes observing long range artillery fire. 02-10-1944: Air support which had been requested was received by us between 1330 and 1430 with P-47 fighter bombers strafing and bombing enemy positions.
04-10-1944: At 1445 air support which had been requested by CC “A” arrived. Twelve P-38’s bombed and strafed enemy positions in woods Southwest of Overloon. For the second time during the afternoon, twelve P-38’s bombed and strafed the enemy. This air support arrived at about 1700 and while they performed their mission our artillery laid concentrations on the enemy.
06-10-1944:  Two (2) air missions were flown. Targets designated. Result of bombing were very good and strafing excellent.
07-10-1944: Two (2) air missions flown with good results obtained in both bombing and strafing.
Of de luchtacties van 6 en 7 oktober Jabo ondersteuning waren is de vraag.
Uit de communicatie op het forum van de AAF.com met de ‘senior historian’ van 474 FG, Gary Koch, kwam naar voren, dat het toestel bij Venhorst niet van 474 FG kon zijn geweest.[i] 367FG lag nog in Frankrijk, op Le Mans of St. Quentin, maar 370 FG lag al op 27 september 1944 op Florennes bij Charleroi. Hij gaf me nog een tip. Hij citeerde een stukje uit een verslag van Lt Bob Blandin van 370 FG, 402 FS in  ‘The 370th Fighter Group in World War II’ van Jay Jones

En die tekst sloot naadloos aan bij wat de ooggetuigen in Venhorst hadden gezien. Dus op naar de Zeelsterstraat in Eindhoven en bij Flash Aviation van Coen van de Heuvel het boek ‘The 370th Fighter Group in World War II’ gekocht. Het was wel een aanslag op mijn boekenpot, maar vooruit het was voor een goed doel.
Intussen had ik Peter Grimm’s verhaal over ‘Close Air Support bij de bevrijding van Nederland’ gelezen.[i] Peter adviseerde me om contact op te nemen met Peter Celis. Een goede tip. In een aangename email wisseling kon hij me helpen aan kopieën van het ‘Historical Report’ van 402 FS van oktober 1944. Er was echter één teleurstelling. Het incident met Lt. Robert W. ‘Bob’ Blandin werd er niet in vermeld. Maar wel de ondersteuning voor 7th US Arm. Div.

Toen ik die zaterdagmiddag thuis kwam met het 2,3 kg zware boek van Jay Jones ben ik eerst de plaatjes gaan bekijken en daarna de index op Blandin. Op pag. 195 is een gebeurtenis beschreven van Lt. Robert W. ‘Bob’ Blandin van 370 FG, 402 FS in de eerste helft van oktober 1944: “Bob Blandin of the 402nd was shot down on a mission that occurred during this time period. Bob recalled: I was scheduled as the element leader on a four ship flight that was to proceed north to support the British. We were advised that an American artillery unit was in the thick of the battIe. Our mission was to strafe the target – we had no external stores. When we arrived, we were under a 1,000 foot overcast with scattered clouds at 250 feet. We were tooling around at several hundred feet at a slow speed looking for the target (the forward air controller was unable to help us) when John Barth, the leader, took a direct hit in the nose and aborted. Almost immediately I took a direct hit, or hits, and went down. Before the engines quit, I managed to head west and bellied into an open field that appeared out of nowhere. By the time the ship skidded to a halt I was out of the cockpit and running west. As I looked over my shoulder I could see British Tommie’s running toward me. They took me to an American artillery unit which was commanded by a colonel. The unit was under fire and there was a lot of tension. I noticed slit trenches around and they became filled when the “incoming” had a particular sound. I never decided if it would be better to hit a trench first and be squashed by a couple of bodies or be the last one in. I spent the day there. Nerve racking. That afternoon the clouds were gone and one of our squadrons came in on a dive-bombing mission. I could identify them on their runs. The enemy was that close. That night I bummed a ride home with a 1st Lt. in a jeep. He was on his way to the headquarters in Paris. When our other squadron was dive-bombing I had the forward controller advise them that I was alright. But when I got back.all my possessions had been collected. The word didn’t get through.”
Uit de sortielijst van de eenheden in 370 FG op pag. 405 van het boek blijkt, dat dit alleen op 4 oktober 1944 kan hebben plaatsgevonden. De toestellen van 402 FS zijn alleen dan in de buurt van oost Brabant geweest. De operaties van 370 FG op 4 oktober 1944 waren:
Venlo Belgium, Armed Recce, start 1220, Lt. Fulton,       402^nd FS, 12 P-38’s
Venlo Belgium, Armed Recce, start 1630, Capt. Petersen, 401^st FS, 10 P-38’s
Venlo Belgium, Armed Recce, start 1650, Capt. Crouch,              484^th FS, 12 P-38’s

Dat Venlo niet in België lag, maar in Nederland zullen we Jones maar vergeven.

Op pag. 191 is de operatie van 402 FS op 4 oktober 1944 beschreven door de formatieleider Lt. Robert Fulton. “On October 4, each squadron flew afternoon armed recce missions in close support of the U.S. First Army near Venlo, Belgium. The 402nd, led by Lt. Robert Fulton, took off carrying napalm but was recalled because of bad weather. After cooling their heels for almost two hours they took off again and got through to the target. A ground controller in the 7th Armored Division, codenamed “Smallsback”, radioed Fulton to bomb targets marked with red smoke. The target must have been a dandy because Smallsback called for all the squadron could give and more. The pilots dived through light flak to clobber the area with the napalm. They followed up with intense strafing until they had used up almost all of their ammo.”

Maar het toestel van Lt. “Bob” Blandin was niet het enige toestel van 370 FG dat verloren ging op die dag. Op 4 oktober 1944 ’s middags ging ook een toestel van 401 FS verloren. Op pag. 192 van ‘The 370th Fighter Group in World War II’ lezen we in het onderschrift van de onderste foto: ”Lt. Hjalmar Johnsen’s Lightning ‘The Brat’, named for his niece. Lt. Johnsen was shot down on October 4, 1944 in this ship. He landed in friendly territory, but broke his leg so badly that he did not return to the 401st to fly combat until February 1945.” En op pag. 389:”On October 4, 1944 he was hit by ground fire and bailed out over Allied territory in Belgium. He tumbled out of his Lightning named “The Brat”, and hit the horizontal stabilizer breaking his leg. He was hospilized until February 1945 when he rejoined the 401st.” De toestellen, die aan het eind van de middag op 4 oktober luchtsteun gaven aan de 7^th US Arm. Div., hebben o.a. Stevensbeek en omgeving aangevallen.

We komen dan ook tot de conclusie, dat het voor 99% zeker is dat de P-38 Lightning van Venhorst op 4 oktober 1944 om ongeveer 13.00 uur[i] bij Venhorst is neergekomen. Het was een toestel van 370 FG, 402 FS en werd bestuurd door Lt. Robert W. “Bob” Blandin.

Discussie
Maar er blijven natuurlijk wel wat vraagtekens over. Wat was het serial number van de P-38 Lightning en naar welke eenheid werd Bob Blandin gebracht op 4 oktober 1944?
De 1% onzekerheid over de identiteit van de P-38 Lightning bij Venhorst kan weggenomen worden door een bevestiging van het incident uit de archieven van 370 FG en/of 7th US Arm. Div. Het is opvallend dat de schrijver van het boek ‘The 370th Fighter Group in World War II’, Jay Jones, deze bevestiging niet geeft of heeft kunnen geven.
Het moet één van de artillerie eenheden van 7th US Arm. Div. bij St. Anthonis of Oploo geweest zijn, die Bob Blandin heeft opgevangen. Dit kan dus 434th, 440th, 489th of 774th FA Bn geweest zijn. Waarschijnlijk is hij afgeleverd bij 440th of 489th FA Bn bij Oploo. Deze eenheden lagen van de vier genoemde FA Bn. het dichtst bij Venhorst. In geen van de After Action Reports van de genoemde eenheden wordt melding gemaakt van de aanwezigheid van Bob Blandin.
De AAR’s van de 7^th US Arm. Div. geven een aankomsttijd van 14.45 uur. Dit lijkt ons ons rijkelijk laat als ze om 12.20 uur van Florennes gestart zijn en maar 180 km hoeven te vliegen. Met een snelheid van 500-600 km/u zou Oploo toch in 20-30 min bereikt moeten kunnen worden. Zelfs als men via Venlo omvloog.
Robert was born on September 15, 1923 and passed away on Saturday, May 23, 2009. Robert was a resident of Lompoc, California at the time of his passing. He graduated from UC Berkeley and enlisted in the United States Air Force. He was a veteran of World War II he retired after 27 years of service. He was preceded in death by his wife Dorothy. Cremation will be followed by private inurnment in the Lompoc Evergreen Cemetery.

De P-38 bij Venhorst vandaag de dag
Negenenzestig jaar na de crash zijn nog onderdelen van het toestel aanwezig in de omgeving van Venhorst. Zo vond Toon van de Wetering recent één van de munitiebakken van het toestel terug.
Waarschijnlijk is dit de munitiebak, die mist op de foto van het wrak. Normaal gesproken zouden daar twee munitiebakken zichtbaar moeten zijn. Maar op de foto is één bak verdwenen. Net als het paneel met de “nose art”, dat er voor hoort te zitten.
De munitiebak wordt nu geregeld gebruikt als bloemenbak en verkeerd nog in een uitstekend staat. Alleen een beetje roestig. Maar ja, wie is dat niet na 69 jaar.

_{Opmerking
De afbeeldingen in dit verslag zijn afkomstig uit ‘The 370th Fighter Group in World War II’, tenzij anders vermeld.
Noten
1 Cor Peters, “Venhorst en de Peel”, Venhorst.1982.
2 Opgetekend door Toon van de Wetering uit de mond van Janus Egelmeers in mei 1995.
3 www.7tharmddiv.org
4 http://forum.armyairforces.com/
5 Jay Jones. The 370th Fighter Group in World War II. Atglen PA. 2003.
6 www.studiegroepluchtoorlog.nl/wp-content/uploads/2011/09/Close-Air-Support.pdf
7 Frans Vervest. Stevensbeek 50. Stevensbeek 1984.
8 De AAR’s van de 7th US Arm. Div. geven een aankomsttijd van 14.45 uur. Dit lijkt ons ons rijkelijk laat als ze om 12.20 uur van Florennes gestart zijn en maar 180 km hoeven te vliegen. Met een snelheid van 500-600 km/u zou Oploo toch in 20-30 min bereikt moeten kunnen worden. Zelfs als men via Venlo omvloog.
9 www.tributes.com/show/Robert-W.-Blandin-85960985 Obituary Rober W. Blandin.
Robert was born on September 15, 1923 and passed away on Saturday, May 23, 2009. Robert was a resident of Lompoc, California at the time of his passing. He graduated from UC Berkeley and enlisted in the United States Air Force. He was a veteran of World War II he retired after 27 years of service. He was preceded in death by his wife Dorothy. Cremation will be followed by private inurnment in the Lompoc Evergreen Cemetery.}