door Jan Meulemeesters
Op vrijdag 15 september jl. togen 22 leden van de Boekelse heemkundekring naar het Vrijheidsmuseum in Groesbeek, een rond gebouw met een dak als een reuzenparachute. Voor het gebouw wezen een 44 ton zware Russische tank en een doorzeefde ambulance uit Oekraïne naar de actualiteit van de oorlog daar. Toch ligt de nadruk in het museum niet louter op oorlog en bevrijding (zoals in het vroegere Bevrijdingsmuseum), maar op vrijheid, en de gevaren die haar bedreigen, vertelde onze gids. Aan de hand van een tekst van de Duitse theoloog en verzetsstrijder Martin Niemöller (1892-1984) zocht hij de oorzaak van geweld in groepsdenken, dat andere groepen (bijv. Joden) verkettert en uiteindelijk tracht te vernietigen. Als vrijdenkende kom je dan voor de keuze te staan: meegaan met dat groepsdenken of je verzetten.
De ware helden in de oorlog waren Amerikanen die onder een regen van Duitse kogels de Waal overstaken en de brug bij Nijmegen veroverden, en zo operatie Market Garden enigszins redden. Deze oversteek van 20 september 1944 met 48 omgekomen soldaten wordt sinds 2014 nog elke avond bij zonsondergang herdacht door middel van een trage mars van voetgangers over de nieuwe brug ‘De Oversteek’ op ongeveer de plaats van de toenmalige Waaloversteek.
Vanuit Nijmegen vertrokken in februari 1945 honderdduizenden geallieerden naar de Rijn voor het bloedige slotoffensief dat leidde tot het einde van de Tweede Wereldoorlog: operatie Veritable. Slotsom: Rusland 22-25 miljoen doden; China 14 mln.; Duitsland 7 mln.; Polen 6 mln.; Japan 2,8 mln. en Nederland 210.000.
In een namaak-schuilkelder konden we enigszins voelen wat Oekraïners tegenwoordig elke nacht meemaken.
Letterlijk opgelucht volgden we daarna Kees van Ginneke naar het Canadese oorlogskerkhof vlakbij, met 2617 graven. Hij legde roze rozen bij de gesneuvelde militairen Cholette, Roy, Raymond en Martel; Canadezen die omkwamen bij het neerstorten van hun bommenwerper in Boekel op 20 december 1942, bij het huidige restaurant Montimar aan de Erpseweg 16. En bij Lawrence Weakley, die op 27 januari 1943 neerstortte op de grens van Huize Padua en Handel. Van de enige Nederlander op de begraafplaats, verzetsstrijder en militair Albert de Jong, omgekomen op 14 juni 1945 bij een verkeersongeval tijdens een Canadees militair transport in de buurt van Apeldoorn, heeft Van Ginneke onlangs ontdekt dat hij contacten heeft gehad met het Boekels verzet. Hij legde ook rozen bij militairen die zijn onderscheiden wegens buitengewone moed: Aubrey Gosens, die ondanks hevig vuur naar een tank rent, een boerderij ramt en alle Duitsers daarin neerschiet of gevangen neemt tot hij door een sluipschutter wordt getroffen. Antonio Barbaro, die op 15 februari 1945 na het kapseizen van hun boot op de Rijn de zwemvesten aan zijn twee maten geeft die niet kunnen zwemmen, en zelf omkomt in het snelstromende en ijskoude water. John Baskeyfield, die ondanks een beenwond en het wegvallen van zijn kameraden bleef vuren met zijn anti-tankkanon, en toen het kanon werd getroffen, met een kanon van gesneuvelde kameraden. Daarmee schakelde hij een Duits rijdend kanon uit, tot hij door een granaat werd geraakt.
Kees van Ginneke onderzoekt al sinds 1997 verhalen van oorlogsslachtoffers en is ook betrokken bij Faces to Graves, een organisatie die bij elk oorlogsslachtoffer op het Canadese oorlogskerkhof een foto en een verhaal over zijn leven wil verzamelen zodat zij beter kunnen worden herinnerd en nooit worden vergeten.
