door Joop van Lankvelt en Gerard van de Hei
Berkers Verbunt was een boek- en handelsdrukkerij in Asten, N.Br. van de firmanten Adriaan Berkers en Aloysius Verbunt, en heeft onder die naam bestaan van 1904 tot 1907. Ze is nu nog vooral bekend door de uitgave toentertijd van een serie van 675 genummerde prentbriefkaarten van Noord-Brabantse en Noord-Limburgse dorps- en stadsgezichten. De geschiedenis van het bedrijf is gedetailleerd vermeld op Wikipedia [1], en via Delpher [2] kun je vele krantenknipsels van die tijd inzien die die geschiedenis illustreren.
De prentbriefkaarten geven door de mooie en scherpe foto’s en fraaie druktechniek, toen ‘tinto-novum’ genoemd, een bijzonder beeld van het dorps- en stadsleven, gebouwen en platteland van de jaren 1905-1907.
De originele Berkers-Verbunt-prentbriefkaarten zijn erg gewild (en prijzig) bij verzamelaars.Boekel en Huize Padua
Er zijn zes Berkers-Verbunt-prentbriefkaarten van Boekel, en vijf van Huize Padua. Elke kaart heeft de tekstopdruk ‘Kunsthandel Berkers Verbunt, Asten N.Br.’ of ‘Kunstinrichting Berkers Verbunt, Asten N.Br.’ gevolgd door het nummer en het onderwerp van de kaart. Op de vijf kaarten van Huize Padua staat steeds abusievelijk vermeld: ‘Handel bij Gemert’ in plaats van Huize Padua of Boekel. De vijf kaarten van Huize Padua hebben als nummer 415 t/m 419 en de zes van Boekel 470 t/m 475.
In dit deel 3 de Boekelse kaarten 471, 474 en 475.
Dorpsgezicht met de St. Janschool, een 17e eeuws huis en de Waterstaatskerk. Vanaf de zandweg, een zijpad van de toenmalige ‘Kreugestroat’, zien we op de achtergrond de Waterstaatskerk (van 1831). Links op de voorgrond de openbare lagere school, gebouwd in 1883 zoals ze op de foto staat, toen een vierklassige school, en later als jongens-school St. Jan nog meermalen uitgebreid. Het is nu Verenigingsgebouw Sint-Jan, en een gemeentelijk monument. De aanbouw op de foto haaks op het schoolgebouw was voor opslag en de toiletten. Het huisje midden rechts aan de zandweg was tot ca. 1705 vermoedelijk de pastorie en was ook daarna nog kerkelijk bezit, totdat het in 1772 werd gekocht door Hendrik van Straelen, de latere eerste burgemeester van Boekel. Het is midden 20e eeuw gesloopt, en in 1959 werd daar gemeenschapshuis Nia Domo gebouwd. De zandweg op de foto is nu de Meester van Hooffstraat.
De Waterstaatskerk werd gebouwd in 1831-1832, en werd afgebroken in 1926 na het gereedkomen van de huidige St. Agathakerk. Al in 1353 wordt in historische bronnen een kapel op deze plek in Boekel genoemd. Bekend is ook dat de middel-eeuwse kapel in 1760 grondig werd verbouwd. In 1831 werd die, inmiddels te klein geworden oude kerk, afgebroken en werd op vrijwel dezelfde plaats deze Waterstaatskerk gebouwd. In de bestrating van het huidige Sint Agathaplein zijn met donkere stenen de contouren van een gedeelte van de voormalige Waterstaatskerk aangegeven, en er is een plaquette geplaatst. Het oude kerkhof lag rondom deze kerk, omzoomd door lange beukenheggen. De kerktoren werd gebruikt als uitkijktoren bij brand, en was ook een referentiepunt bij de Rijksdriehoeksmeting rond 1900. Het gebouwtje links van de kerk was vóór 1883 in gebruik als 2-klassige lagere school.
Het Boekelse klooster van de ‘Zusters van Liefde’ uit Schijndel, het St. Petrusgesticht of Liefdesgesticht. Gebouwd in 1886-1887. De zusters hielden zich bezig met wijkverpleging en onderwijs voor meisjes, en later ook met bejaardenzorg. Het gebouw zoals op de foto, werd later nog uitgebreid met een verhoogde en verlengde rechter zijvleugel, voor de huisvesting van bejaarden. Links van het klooster werd in 1924 een meisjesschool bijgebouwd, die nog weer later als kleuterschool in gebruik was. In september 1962 vertrokken de zusters uit Boekel, en in 1972 werd het gehele gebouw afgebroken na de bouw van een nieuw bejaardencentrum. In de nis boven de hoofdingang werd in 1897 een beeld van Sint Petrus geplaatst. Dit beeld werd later bij het nieuwe bejaardencentrum geplaatst, als herinnering aan het voormalige kloostercomplex, en is nu een gemeentelijk monument.
Bronnen:
www.wikipedia.nl
www.delpher.nl
Heemkundekring Sint Achten op Boeckel; prentbrief-kaarten uit archief en fotoarchief.